DE KLANK VAN HET LEVEN

“Het leven is niet als een trein die over rails loopt, maar als een rivier die zich door het prachtige landschap slingert naar zee” (Osho)

Ik ervaar het leven als een lange treinreis. Een reis met vele ontmoetingen en gesprekken, maar vaak zit je ook alleen in de coupe en je stapt ook weer alleen uit, hoewel je bij de laatste levenshalte altijd bij het uitstappen wordt bijgestaan door onzichtbare helpers. Nu dacht ik met die metafoor van de treinreis van het leven origineel te zijn maar even googelen hielp me uit de droom: de treinreis van het leven is vele malen beschreven. Wil je daarover een mooi stukje schrijven, kom je er achter dat je toch niet zo origineel bent; een dreun voor m’n ego! Omdat ik de laatste tijd veel over de reizen in het leven nadenk,borduur ik, eigenwijs als ik ben, toch voort op die treinreis door het leven, al vind ik het beeld van het leven als een rivier ook wel wat hebben. Maar ik ben geen rivier, wellicht wel een druppel daarvan, maar een reiziger door de tijd, door de eeuwigheid en de vele universa.

We zijn tijdreizigers die deze planeet “even aandoen” om de reis te vervolgen. In de Bhagavad Gita maakt Krishna aan Arjuna duidelijk dat het Zelf niet werd geboren en nooit sterven zal. Tijdreizigers dus maar ik beperk me maar even tot die lange treinreis door het leven. Een reis waarin ik vaak alleen zit te mijmeren maar waarin ik ook medereizigers ontmoet. Met de een voer ik lange gesprekken, met een ander is er slechts sprake van een vluchtige ontmoeting. Toch hebben al deze ontmoetingen zin en ze vullen elkaar ook aan. Alle relaties hebben daarom zin ook al willen we sommige relaties zo snel mogelijk vergeten, terwijl juist die moeizame relatie een belangrijke leermeester was. Ik ken iemand met een partner die het hem niet bepaald makkelijk maakt. Je zou het een vechtrelatie kunnen noemen, maar toch blijft hij bij haar omdat zij zoals hij dat zegt “zijn grote leermeester is.”

Tja, in die zin had ik de reis met mijn ex beter kunnen voorzetten, hoewel er toch echt geen sprake was van een vechtrelatie. Maar zo gaat het tijdens die treinreizen door het leven. Pas als je medepassagier naar wie je soms wat verveeld  luisterde is uitgestapt, besef je vele kilometers later, dat die gesprekken toch heel zinvol waren. Bij het ouder worden besef je steeds meer de zin en waarde van een vroeger huwelijk of relatie en dat je daar toch veel van geleerd heb. Wie nog vol wrok zit zou daarom eens kunnen kijken naar de goede momenten uit een ‘mislukte”relatie. Mislukt tussen aanhalingstekens omdat dit een negatieve kwalificatie is die enkel is gebaseerd op pijn en boosheid.

Eckhart Tolle wijst erop dat je je niet kunt bevrijden van pijn zolang je er voor jezelf een identiteit aan ontleent. Zolang een deel van je zelfbesef verbonden is aan je emotionele pijn, blijf je bij elke poging om die pijn te genezen onbewust geneigd je daartegen te verzetten en je eigen pogingen te saboteren. In OHM-Vani van januari schreef Vincent Duindam in dit verband terecht:” Hetzelfde geldt voor pijn die jou is aangedaan. Als je gewetst bent door je partner, woedend bent en hem of haar niet kunt vergeven, blijf je rondlopen met een grief. Het kan je leven vervuilen. Omdat je slachtoffer bent van wat jou is aangedaan, leef je niet honderd procent. Misschien heb je iets heel vervelends meegemaakt, misschien iets rampzaligs. Wie ben ik om te zeggen dat je de dader zou moeten vergeven? Dat kun je alleen zelf besluiten. Maar het zou wel jammer zijn van je leven als je besluit dat je voornaamste identiteit die van slachtoffer is. Op die manier reduceer je jezelf tot je kleinere ik, dat deel dat heeft geleden en verder moet lijden.

Het is de klank die blijft
In alle grote muziekwerken, komen er delen voor die je minder aanspreken, in sommige is zelfs sprake van dissonanten die je de klank doen vergeten. Er is een verhaal over Mozart. Op een dag voerde hij een unieke compositie uit. En toen het stuk uit was en de muziek ophield, waren alle instrumenten dus stil, maar een vriend swingde nog steeds alsof de muziek doorspeelde. Maar omdat dit een tijdje doorging, stootte Mozart zijn vriend aan en vroeg: “De muziek is voorbij, waarom blijf je nog doorswingen?” De vriend zei: “Toen jullie speelden, hoorde ik de klank.

Het is de klank die blijft natrillen. De klank van het leven die ons tijdens iedere treinreis vergezelt, ook de mooie en minder mooie klanken en vaak zijn het die laatste klanken die tijdens het vervolg van die reis boven komen. Tijdens momenten van reflectie en bezinning met op de achtergrond de cadans van de rijdende trein. Dissonanten die juist op zulke momenten en tijdens meditatie boven komen en die de mooie klanken even doen vergeten. Toch is het goed even naar de minder prettige klanken te luisteren. Ze hebben je iets te vertellen, willen je leermeester zijn, maar het is vaak moeilijk om ook tijdens meditatie in hier en nu te blijven. We ervaren even pijn en worden geconfronteerd met lagen waarvan we ons niet bewust waren, maar we mediteren om meer geluk en innerlijke vrede te ervaren.

Echter, meditatie is geen geluksmachine. Sally Kemton zegt in haar pas bij Ankh-Hermes verschenen boek Liefde voor meditatie dat als je meditatie met interesse benadert die simpele tijd van zitten een genot op zich wordt. We kunnen met innerlijke rust in het leven staan. Door eerst naar onszelf te kijken, naar ons verleden, begrijpen we het heden beter en krijgen we meer grip op onze huidige levenssituatie. Yoga-leraar Max Strom heeft het goed begrepen. Zijn boek De adem van het leven bevat een filosofie voor het leven, zelfonderzoek, yoga, ademoefeningen en vooral meditatie. Door onze wonden te helen, onze zelfkritiek die ons remt aan te pakken, kunnen we onszelf verlossen van de slachtofferrol die we onszelf zo vaak opleggen. “Wanneer iemand de laatste adem uitblaast, herinnert hij zich niet zozeer zijn handelingen als wel zijn gebrek daaraan – de gemiste kansen. Risico nemen bepaalt wie we zijn. Risico ademt leven in, louter zijn. Alle wijsheid bevindt zich in je, je hoeft alleen maar dieper adem te halen en… te luisteren.”(1)

Het is goed om ook tijdens meditatie in het moment te blijven, maar ja, in onze cultuur is dat niet altijd makkelijk. Daarom zijn er in de actieve meditaties momenten dat je even bevriest, in welke houding je ook even staat. Als je beweegt hoest of even lekker krabt, vloeit de energie weer weg en heb je je voor niets ingespannen. Het gaat erom getuige te zijn van alles water met hier en nu  je gebeurt.

De Britse schrijver Tim Parks had altijd een hekel aan alles wat zweverig is. Maar als de reguliere geneeskunde geen raad weet met de pijn in zijn onderbuik, leert hij mediteren en beschrijft dit in zijn treffende boek Leer ons stil te zitten (2) Wat mij vooral treft is dit citaat:  “Taal bouwt koepels, en bouwt daar weer andere koepels overheen, wanneer de eerste verdwijnen. Omdat woorden nooit stil zijn. Het begin van een zin richt de aandacht vooruit; het einde vereist van je dat je het begin in gedachten houdt. De ene alinea leidt naar de andere en deze pagina naar de volgende. De ogen zijn de lippen vooruit. Al lezende slaan we de bladzijde om, terwijl de laatste regel van de vorige bladzijde nog op zijn plek moet vallen in ons hoofd. Terwijl ik typ lopen mijn gedachten op mijn vingers vooruit. Voortgedreven. Nooit in het nu. Nooit beheerst door dit moment.“ Toen hij dat hier en nu te pakken had, kon Tim Parks genezen.

Ongeduldige lezer
Het hier en nu pakken, daar gaat het dus om, dacht ik toen ik dit las, want ik realiseer mij dat ik vaak wel een ongeduldige lezer ben. De vinger al haast op de volgende bladzijde en dus niet beheerst door dit moment waarop woorden mij iets willen zeggen. Vaak gebeurt het dat ik een boek later weer opensla om nog eens na te lezen wat ik las. En sommige passages lees ik soms twee of drie keer om het tot me te laten doordringen, maar vaak komt lezen neer op scannen van een boek. Dat zit nu eenmaal in m’n journalistieke genen die vooral speelden in de tijd toen ik van deadline naar deadline rende en de redactie mij tijdens een persconferentie belde om een lijvig overheidsrapport even in 40 regels samen te vatten en het liefst binnen een kwartier.

En dat ging jaren zo door. Steeds maar op zoek naar nieuws zonder het nieuws even te laten bezinken. Misschien moet ik leren om meditatief te lezen en met mij wellicht velen die in dit twittertijdperk nauwelijks de tweets tot zich laten doordringen.

Meer dan dat. Vooral meditatief leven. Naar de klank luisteren als klanken weerklinken, resoneren. En het is die resonantie die je doet swingen als de klanken zijn weggestorven. Niet denken aan het swingen tijdens de klanken maar die klanken worden. Tijdens die treinreis dus niet denken aan de volgende bestemming, maar vooral luisteren naar wat dat moment je te zeggen hebt. In relaties die even tegenzitten niet denken aan die ander met wie het allemaal veel beter zou zijn, want dan ben je als die man die op oudejaarsavond mistroostig kijkt naar de mislukte oliebollen die z’n jonge vlam heeft gebakken en die zo onrustig is. En zijn gedachten gaan terug naar zijn vroegere gezin, waar het toch goed en gezellig toeven was op die oudejaarsavonden.

Reflecterend leven betekent dat we leren kijken naar de waarde van dit moment en niet naar dat van het volgende moment. Het zijn voor mij ook pijnlijke lessen geweest: afscheid op afscheid, maar tegelijk waren het ook weer leermomenten. Spijt en wroeging hebben weinig zin. Voortschrijdend inzicht leidt tot een andere houding in het leven, tot inzicht, tot zicht-in.

De treinreis gaat verder. Ik luister naar de cadans van de trein en word de klank van mijn leven. Ik word ook de rivier die zich door het prachtige landschap slingert naar zee. Ik luister naar het verhaal van mijn medepassagier, zonder te denken aan het moment waarop deze weer uitstapt. Ik lees zonder mijn vinger al naar de volgende bladzijde te bewegen. Woorden gaan leven en met de woorden verdwijnt de pijn. Ik word een druppel in de zee.

Aat-Lambèrt de Kwant

 

(1) Max Strom. De adem van het leven. Handboek van een yoga- leraar. Ankh-Hermes 2012

 

(2) Spiritualiteit Werkt In Relaties. Praktische Tips Om De Liefde Te Verdiepen. Ten Have 2007

---