Om leren gaan met het kwaad, ook dat in je eigen hart
Aat-Lambèrt de Kwant
Pijlloos lijden en onvoorstelbaar verdriet het afgrijzen van de slachtoffers en de gruwel van al die zinloze, massale verbrandingen in gasovens en slachtingen, maar die nog steeds gebagatelliseerd en en zelfs door enkelen glashard ontkend worden; het zijn mijn vrienden niet, deze ontkenners van dit kwaad, dat intussen weer wortel schiet, zonder dat het herkend wordt.
Het is goed er ook stil bij te staan, dat de wortel van het kwaad wijzelf zijn en in onze afscheiding van de bron ligt.
In deze column ga ik in op enkele boeken die ingaan op het begrip kwaad, dat mij nogal bezig houdt, maar daarnaast het leven weet te vieren: het gaat om zowel signaleren als het ook weer loslaten en de vrolijke Kwant te zijn die ik doorgaans ben. De illustraties geven deze column ook een wat luchtiger karakter.
Honderdduizend jaar geleden leefde de Homo sapiens nog een tamelijk onbekommerd bestaan in een uithoek van het Afrikaanse continent en deelde hij de planeet met ten minste vijf andere menssoorten. Maar op een zeker moment onderging het brein van deze mens, zo zegt Harari, een ingrijpende verandering: nu kon hij zich plots verbeelden dat het gras elders wel eens groener zou kunnen zijn, en dus maakte hij zich op om de wereld te veroveren. Harari laat ons in zijn boek Sapiens (1) kennismaken met het meest dominante wezen op aarde: de mens. En van hun geschiedenis zoals hij die weergeeft, word je niet bepaald vrolijk.
In de afgelopen eeuw zijn keer op keer miljoenen mensen vermoord in campagnes van grootscheepse vernietiging, met de pas herdachte Holocaust als het absolute dieptepunt. Hoe kunnen we deze verschrikkingen begrijpen? Al ruim een halve eeuw wordt erop gewezen dat de de massamoordenaars 'gewone mensen' zijn. Dus: 'U en ik zouden onder dezelfde omstandigheden hetzelfde gedaan hebben.' Abram de Swaan bestrijdt deze 'banalisering van het kwaad' Zijn boek Compartimenten van vernietiging (2) bevat een uitvoerig overzicht van de grootste massamoorden in de twintigste eeuw.
De Holocaust als absoluut dieptepunt
De vorige eeuw was er een van tomeloos geweld en Swaan noemt zo’n anderhalf dozijn gevallen waarbij vaak miljoenen, soms tientallen miljoenen slachtoffers omkwamen.
Je word er letterlijk koud van als je gevallen de revues laat passeren. Het absolute dieptepunt van massavernietiging van menselijk leven, was de Holocaust, de uitroeiing door de Nazi's van zo’n zes miljoen (en ga nu niet zeggen dat dit zionistische propaganda was!) Europese Joden en zovele andere mensen. Swaan wijst ook o.a.de de Stalinterreur, de Culturele Revolutie in China van Mao en de Rode Kner in Cambodja.
Een eindeloze en onvolledige lijst, die toch een beeld geeft van de frequentie, de omvang en verscheidenheid van de massamoorden die in de twintigste eeuw plaatsvonden.
In een tijd waarin ons dagelijks berichten over tomeloos en niets en niemand ontziend geweld bereiken is het zinvol om na te denken over de vraag, wat mensen ertoe beweegt om hun toevlucht te nemen tot alles en iedereen vernietigend geweld. Hoe komt het dat sommige mensen hun toevlucht nemen tot geweld en anderen niet? Hebben wij allemaal destructieve neigingen in ons? Hoe maken we ons weerbaar tegen geweld en hoe voorkomen we dat mensen – inclusief wijzelf – uitgroeien tot daders?
In haar boek Het kwaad en ik, (3) doet Colet van der Ven een poging om
het geweld, de wortels van het kwaad te begrijpen. Niet om te vergoelijken, maar om tot een beter besef te komen van de oorzaken en omstandigheden waarin het rijpt, groeit, bloeit. Hoe gebrek aan wezensvormen van erkenning, of hoe omgevingen van kleurloosheid, mensonwaardige behuizing en afwezigheid van licht, lucht en ruimte, verschrikkelijke handelingen in gang kunnen zetten, waarbij ze veelvuldig reflecteert op begrippen als (keuze)vrijheid en onvrijheid. Gaandeweg lijkt haar respect te groeien voor het vermogen van de mens om het kwaad te overstijgen. Het geweten ontstaat in contact. Is een wederkerigheid, een voortdurende menselijke oefening.
Enkele jaren geleden wees Van der Ven er op de dag van de dodenherdenking op dat wie denkt niet snel de harmonie met zichzelf op het spel zal zetten. “Wie wil er met zijn ergste vijand onder één dak leven, met een leugenaar of een moordenaar samenwonen? Alleen het denken, de dialoog die ik innerlijk voer kan die disharmonie voorkomen. Dit denken is niet identiek aan het beschikken over kennis. Ook niet aan het bezit van een geschoold verstand. Het is het onafgebroken, schaamteloze gesprek tussen ik en mijzelf, dat gevolgd wordt door een daarmee in de lijn liggend handelen en oordelen.
Lange tijd bestond er geen onderscheid in de Engelse taal tussen de woorden conscience, geweten, en consciousness, bewustzijn. Het zijn ook nauw verbonden begrippen, ze grijpen op elkaar in. Het geweten maakt ons bewust en het bewustzijn op haar beurt scherpt het geweten. Die uitwisseling, dat gesprek tussen 'ik' en 'zelf' is als een weefsel dat je weeft en ontrafelt en weeft en ontrafelt.”
Het kwaad wordt nog al te vaak buiten onszelf gezocht, ook bij de ijveraars voor wereldvrede, maar, zo vraagt de mysticus Omraam Mikhaël zich af, wat doen zij werkelijk om die vrede te bewerkstelligen. “Hebben zij er ooit wel aan gedacht dat vrede begint bij jou zelf, bij een harmonieus samenleven van al de cellen van je lichaam? Wie echt voor de vrede wil werken, schept in de eerste plaats harmonie tussen alle elementen van zijn lichaam en geest, zodat je vrede uitstraalt. Velen, zo vervolgt hij, ‘schrijven over vrede, maar voeden zich intussen de oorlog in zichzelf, omdat zij voortdurend in een innerlijke strijd zijn verwikkeld.”
Psychopaten- virus
En in de lijn van Aïvanhov, zegt. Karel Wellinghoff, auteur van o.a. De grote ommekeer ”De wortel van het kwaad zijn wijzelf. Zij ligt in onze afscheiding van de bron. Alleen en alleen dan, zullen wij genezen van het kwaad als wij tot de bron terugkeren. Die taak ligt voor ieder mens gereed. Alle verhandelingen over het kwaad zijn pogingen van het discursieve denken het kwaad te bezweren.”
In zijn vorig jaar verschenen boek De Grote Ommekeer (4) citeert hij de spiritueel leraar Imre Vallyon die over het kwaad zegt: ‘Het kwade en het slechte ontstaan daar waar mensen letterlijk blind zijn. Hun gezichtsvermogen is afgesloten; ze zijn niet meer in staat om het spirituele Licht van de Werkelijkheid waar te nemen. Alle oorlogen en ellende die mensen elkaar op aarde aandoen hebben met deze blindheid te maken.”Maar, voegt hij eraan toe, ‘zo gauw de mensheid het Licht weer terug vindt en de innerlijke werelden weer begint waar te nemen, houdt deze negativiteit, haat en vijandschap op te bestaan. Het is absoluut onmogelijk om haatdragend te zijn als je éën bent met het met het Universele Licht en het Universum, want deze toestanden van Eenheid zijn zo krachtig dat ze je letterlijk overspoelen. Ze zijn zo sterk dat je het idee van afgescheidenheid, haat of negativiteit in jezelf niet meer kunt produceren!”
Door het dagelijkse nieuws via radio, tv en internet en al die trieste en gruwelijke verhalen over wat mensen elkaar aandoen zou je haast gaan denken aan een psychopaten- virus dat rondwaart op deze planeet; kille, harde, gevoelloze koppen staren je vanaf beeldscherm of krantenfoto’s aan, maar het is van belang te blijven geloven “Als je je niet laat voorstaan op je eigen zuiverheid en goedheid maar je verborgen slechtheid zuivert, nemen der zuiverheid die je al in hebt, alleen maar toe, “zei de Perzische dichter en soefi mysticus Khwajeh Shams (Hafez of Hafiz)
Ik print deze woorden uit in een groot lettertype om me dat iedere dag te realiseren..
(1) Yuval Harari
Sapiens
Een kleine geschiedenis van de mensheid
(1) Abram Swaan
Compartimenten van vernietiging
Over genocidale regimes en hun daders.\
Prometheus 2014
(2) Colet van der Ven
Het kwaad en ik
Lemniscaat 2015
(3) Anselm Grün
Het kwaad overwinnen met liefde en vertrouwen’
Wegen naar een verzoende samenleving
Ten Have 2014
(4) Karel Wellinghoff
De grote ommekeer
Over de opkomst van het andere denken, de nieuwe liefde en het onuitsprekelijk geluk.
Aspekt 2016
Aat-Lambèrt de Kwant
Pijlloos lijden en onvoorstelbaar verdriet het afgrijzen van de slachtoffers en de gruwel van al die zinloze, massale verbrandingen in gasovens en slachtingen, maar die nog steeds gebagatelliseerd en en zelfs door enkelen glashard ontkend worden; het zijn mijn vrienden niet, deze ontkenners van dit kwaad, dat intussen weer wortel schiet, zonder dat het herkend wordt.
Het is goed er ook stil bij te staan, dat de wortel van het kwaad wijzelf zijn en in onze afscheiding van de bron ligt.
In deze column ga ik in op enkele boeken die ingaan op het begrip kwaad, dat mij nogal bezig houdt, maar daarnaast het leven weet te vieren: het gaat om zowel signaleren als het ook weer loslaten en de vrolijke Kwant te zijn die ik doorgaans ben. De illustraties geven deze column ook een wat luchtiger karakter.
Honderdduizend jaar geleden leefde de Homo sapiens nog een tamelijk onbekommerd bestaan in een uithoek van het Afrikaanse continent en deelde hij de planeet met ten minste vijf andere menssoorten. Maar op een zeker moment onderging het brein van deze mens, zo zegt Harari, een ingrijpende verandering: nu kon hij zich plots verbeelden dat het gras elders wel eens groener zou kunnen zijn, en dus maakte hij zich op om de wereld te veroveren. Harari laat ons in zijn boek Sapiens (1) kennismaken met het meest dominante wezen op aarde: de mens. En van hun geschiedenis zoals hij die weergeeft, word je niet bepaald vrolijk.
In de afgelopen eeuw zijn keer op keer miljoenen mensen vermoord in campagnes van grootscheepse vernietiging, met de pas herdachte Holocaust als het absolute dieptepunt. Hoe kunnen we deze verschrikkingen begrijpen? Al ruim een halve eeuw wordt erop gewezen dat de de massamoordenaars 'gewone mensen' zijn. Dus: 'U en ik zouden onder dezelfde omstandigheden hetzelfde gedaan hebben.' Abram de Swaan bestrijdt deze 'banalisering van het kwaad' Zijn boek Compartimenten van vernietiging (2) bevat een uitvoerig overzicht van de grootste massamoorden in de twintigste eeuw.
De Holocaust als absoluut dieptepunt
De vorige eeuw was er een van tomeloos geweld en Swaan noemt zo’n anderhalf dozijn gevallen waarbij vaak miljoenen, soms tientallen miljoenen slachtoffers omkwamen.
Je word er letterlijk koud van als je gevallen de revues laat passeren. Het absolute dieptepunt van massavernietiging van menselijk leven, was de Holocaust, de uitroeiing door de Nazi's van zo’n zes miljoen (en ga nu niet zeggen dat dit zionistische propaganda was!) Europese Joden en zovele andere mensen. Swaan wijst ook o.a.de de Stalinterreur, de Culturele Revolutie in China van Mao en de Rode Kner in Cambodja.
Een eindeloze en onvolledige lijst, die toch een beeld geeft van de frequentie, de omvang en verscheidenheid van de massamoorden die in de twintigste eeuw plaatsvonden.
In een tijd waarin ons dagelijks berichten over tomeloos en niets en niemand ontziend geweld bereiken is het zinvol om na te denken over de vraag, wat mensen ertoe beweegt om hun toevlucht te nemen tot alles en iedereen vernietigend geweld. Hoe komt het dat sommige mensen hun toevlucht nemen tot geweld en anderen niet? Hebben wij allemaal destructieve neigingen in ons? Hoe maken we ons weerbaar tegen geweld en hoe voorkomen we dat mensen – inclusief wijzelf – uitgroeien tot daders?
In haar boek Het kwaad en ik, (3) doet Colet van der Ven een poging om
het geweld, de wortels van het kwaad te begrijpen. Niet om te vergoelijken, maar om tot een beter besef te komen van de oorzaken en omstandigheden waarin het rijpt, groeit, bloeit. Hoe gebrek aan wezensvormen van erkenning, of hoe omgevingen van kleurloosheid, mensonwaardige behuizing en afwezigheid van licht, lucht en ruimte, verschrikkelijke handelingen in gang kunnen zetten, waarbij ze veelvuldig reflecteert op begrippen als (keuze)vrijheid en onvrijheid. Gaandeweg lijkt haar respect te groeien voor het vermogen van de mens om het kwaad te overstijgen. Het geweten ontstaat in contact. Is een wederkerigheid, een voortdurende menselijke oefening.
Enkele jaren geleden wees Van der Ven er op de dag van de dodenherdenking op dat wie denkt niet snel de harmonie met zichzelf op het spel zal zetten. “Wie wil er met zijn ergste vijand onder één dak leven, met een leugenaar of een moordenaar samenwonen? Alleen het denken, de dialoog die ik innerlijk voer kan die disharmonie voorkomen. Dit denken is niet identiek aan het beschikken over kennis. Ook niet aan het bezit van een geschoold verstand. Het is het onafgebroken, schaamteloze gesprek tussen ik en mijzelf, dat gevolgd wordt door een daarmee in de lijn liggend handelen en oordelen.
Lange tijd bestond er geen onderscheid in de Engelse taal tussen de woorden conscience, geweten, en consciousness, bewustzijn. Het zijn ook nauw verbonden begrippen, ze grijpen op elkaar in. Het geweten maakt ons bewust en het bewustzijn op haar beurt scherpt het geweten. Die uitwisseling, dat gesprek tussen 'ik' en 'zelf' is als een weefsel dat je weeft en ontrafelt en weeft en ontrafelt.”
Het kwaad wordt nog al te vaak buiten onszelf gezocht, ook bij de ijveraars voor wereldvrede, maar, zo vraagt de mysticus Omraam Mikhaël zich af, wat doen zij werkelijk om die vrede te bewerkstelligen. “Hebben zij er ooit wel aan gedacht dat vrede begint bij jou zelf, bij een harmonieus samenleven van al de cellen van je lichaam? Wie echt voor de vrede wil werken, schept in de eerste plaats harmonie tussen alle elementen van zijn lichaam en geest, zodat je vrede uitstraalt. Velen, zo vervolgt hij, ‘schrijven over vrede, maar voeden zich intussen de oorlog in zichzelf, omdat zij voortdurend in een innerlijke strijd zijn verwikkeld.”
Psychopaten- virus
En in de lijn van Aïvanhov, zegt. Karel Wellinghoff, auteur van o.a. De grote ommekeer ”De wortel van het kwaad zijn wijzelf. Zij ligt in onze afscheiding van de bron. Alleen en alleen dan, zullen wij genezen van het kwaad als wij tot de bron terugkeren. Die taak ligt voor ieder mens gereed. Alle verhandelingen over het kwaad zijn pogingen van het discursieve denken het kwaad te bezweren.”
In zijn vorig jaar verschenen boek De Grote Ommekeer (4) citeert hij de spiritueel leraar Imre Vallyon die over het kwaad zegt: ‘Het kwade en het slechte ontstaan daar waar mensen letterlijk blind zijn. Hun gezichtsvermogen is afgesloten; ze zijn niet meer in staat om het spirituele Licht van de Werkelijkheid waar te nemen. Alle oorlogen en ellende die mensen elkaar op aarde aandoen hebben met deze blindheid te maken.”Maar, voegt hij eraan toe, ‘zo gauw de mensheid het Licht weer terug vindt en de innerlijke werelden weer begint waar te nemen, houdt deze negativiteit, haat en vijandschap op te bestaan. Het is absoluut onmogelijk om haatdragend te zijn als je éën bent met het met het Universele Licht en het Universum, want deze toestanden van Eenheid zijn zo krachtig dat ze je letterlijk overspoelen. Ze zijn zo sterk dat je het idee van afgescheidenheid, haat of negativiteit in jezelf niet meer kunt produceren!”
Door het dagelijkse nieuws via radio, tv en internet en al die trieste en gruwelijke verhalen over wat mensen elkaar aandoen zou je haast gaan denken aan een psychopaten- virus dat rondwaart op deze planeet; kille, harde, gevoelloze koppen staren je vanaf beeldscherm of krantenfoto’s aan, maar het is van belang te blijven geloven “Als je je niet laat voorstaan op je eigen zuiverheid en goedheid maar je verborgen slechtheid zuivert, nemen der zuiverheid die je al in hebt, alleen maar toe, “zei de Perzische dichter en soefi mysticus Khwajeh Shams (Hafez of Hafiz)
Ik print deze woorden uit in een groot lettertype om me dat iedere dag te realiseren..
(1) Yuval Harari
Sapiens
Een kleine geschiedenis van de mensheid
(1) Abram Swaan
Compartimenten van vernietiging
Over genocidale regimes en hun daders.\
Prometheus 2014
(2) Colet van der Ven
Het kwaad en ik
Lemniscaat 2015
(3) Anselm Grün
Het kwaad overwinnen met liefde en vertrouwen’
Wegen naar een verzoende samenleving
Ten Have 2014
(4) Karel Wellinghoff
De grote ommekeer
Over de opkomst van het andere denken, de nieuwe liefde en het onuitsprekelijk geluk.
Aspekt 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten